Charles Wood – Full fathom five
William Shakespeare schreef rond 1610 het toneelstuk The Tempest. Een van de meest bekend geworden stanzas (verzen) uit het stuk is Full fathom five, een liedje dat de luchtgeest Ariel zingt over de vader van Ferdinand. Die heeft zojuist schipbreuk geleden en denkt dat zijn vader daarbij is omgekomen. Later in het verhaal blijkt dat niet zo te zijn.
Uit het liedje zijn twee gevleugelde uitspraken in het Engels terechtgekomen (zoals Engelse uitdrukkingen veelvuldig van Shakespeare afkomstig zijn), te weten:
- Full fathom five: onherroepelijk verloren. Voordat de moderne middelen het mogelijk maakten was het duidelijk dat iets dat vijf vadem diep op de zeebodem lag niet meer boven zou komen.
- Sea-change: een grondige metamorfose tot een onherkenbare nieuwe identiteit. Niets lijkt meer wat het was (maar het is nog wel vergelijkbaar).
Dit gedeelte uit The tempest is zeer vaak op muziek gezet. Tal van componisten hebben het werk gebruikt voor zangstem en instrument of koor, vaak als onderdeel van een aantal Shakespeare songs. Een paar voorbeelden: Robert Johnson, Ralph Vaughan Williams (vorig jaar met Quasi Niente uitgevoerd), Martin Shaw, Igor Stravinsky, Jaakko Mäntyjärvi, Charles Wood – en ondergetekende.
De zetting van de Ierse componist Charles Wood (1866-1926) zullen we hieronder verder behandelen. Wood studeerde aan het Royal College of Music en leerde compositie van C.V. Stanford (die we uit een vorig programma nog kennen) en C.H.H. Parry (waarover een van de komende weken meer)! Hij maakte muziek in diverse stijlen en bezettingen; hij scheef veel kerkmuziek, zoals bijvoorbeeld O thou, the central orb. Rond 1890 schreef hij een muziekstuk op de tekst van Full fathom five. Hoewel hij ook een zetting van It was a lover and his lass (uit As you like it) maakte in ruwweg dezelfde tijd, zijn de stukken samen geen serie van Shakespeare-liederen.
De muziek van Charles Wood op de tekst van Full fathom five kenmerkt zich door een open en tamelijk opgewekte klank, veel tekstherhalingen die op echo’s lijken en een bijna ostinaat (= voortdurend) thema in de bas en de tenor (en soms de alt) dat de kerkklokken verbeelden – die immers luiden bij een overlijden, en die aan het eind van het lied pas hoorbaar zijn: Hark, now I hear them. In maat 27, precies na het woord sea-change, verandert de toonsoort van het stuk. Daardoor lijkt het (juist zoals de tekst er wil zeggen) volledig van gedaante te wisselen. Maar bij het woord strange in maat 33 neemt het klokkenthema de zanger en de luisteraar weer mee terug naar een herkenbaar idioom. Een compositievorm die, niet verwonderlijk, bij veel zettingen van deze tekst te vinden is.
De aanduiding marcato in de tenor en bas (dat wil zeggen: tussen legato en staccato in) mag van mij genegeerd worden. Belangrijk is dat de noten tenuto worden gezongen – dat is: volledig uitgezongen, en wel op de ng-klank. Verder is het van belang om de lijnen goed uit te zingen: eventueel korisch ademhalen, maar kom niet in de verleiding om op de ‘geijkte’ momenten te ademen wanneer daar geen komma staat. Bij maat 26 zal ik in tel 3 en 4 een lichte vertraging aangeven om in maat 27 op tel 1 weer a tempo verder te gaan. Mogelijk in maat 32 op tel 3 idem, dat gaan we proberen als we elkaar weer toe mogen zingen!
William Shakespeare schreef rond 1610 het toneelstuk The Tempest. Een van de meest bekend geworden stanzas (verzen) uit het stuk is Full fathom five, een liedje dat de luchtgeest Ariel zingt over de vader van Ferdinand. Die heeft zojuist schipbreuk geleden en denkt dat zijn vader daarbij is omgekomen. Later in het verhaal blijkt dat niet zo te zijn.
Uit het liedje zijn twee gevleugelde uitspraken in het Engels terechtgekomen (zoals Engelse uitdrukkingen veelvuldig van Shakespeare afkomstig zijn), te weten:
- Full fathom five: onherroepelijk verloren. Voordat de moderne middelen het mogelijk maakten was het duidelijk dat iets dat vijf vadem diep op de zeebodem lag niet meer boven zou komen.
- Sea-change: een grondige metamorfose tot een onherkenbare nieuwe identiteit. Niets lijkt meer wat het was (maar het is nog wel vergelijkbaar).
Dit gedeelte uit The tempest is zeer vaak op muziek gezet. Tal van componisten hebben het werk gebruikt voor zangstem en instrument of koor, vaak als onderdeel van een aantal Shakespeare songs. Een paar voorbeelden: Robert Johnson, Ralph Vaughan Williams (vorig jaar met Quasi Niente uitgevoerd), Martin Shaw, Igor Stravinsky, Jaakko Mäntyjärvi, Charles Wood – en ondergetekende.
De zetting van de Ierse componist Charles Wood (1866-1926) zullen we hieronder verder behandelen. Wood studeerde aan het Royal College of Music en leerde compositie van C.V. Stanford (die we uit een vorig programma nog kennen) en C.H.H. Parry (waarover een van de komende weken meer)! Hij maakte muziek in diverse stijlen en bezettingen; hij scheef veel kerkmuziek, zoals bijvoorbeeld O thou, the central orb. Rond 1890 schreef hij een muziekstuk op de tekst van Full fathom five. Hoewel hij ook een zetting van It was a lover and his lass (uit As you like it) maakte in ruwweg dezelfde tijd, zijn de stukken samen geen serie van Shakespeare-liederen.
De muziek van Charles Wood op de tekst van Full fathom five kenmerkt zich door een open en tamelijk opgewekte klank, veel tekstherhalingen die op echo’s lijken en een bijna ostinaat (= voortdurend) thema in de bas en de tenor (en soms de alt) dat de kerkklokken verbeelden – die immers luiden bij een overlijden, en die aan het eind van het lied pas hoorbaar zijn: Hark, now I hear them. In maat 27, precies na het woord sea-change, verandert de toonsoort van het stuk. Daardoor lijkt het (juist zoals de tekst er wil zeggen) volledig van gedaante te wisselen. Maar bij het woord strange in maat 33 neemt het klokkenthema de zanger en de luisteraar weer mee terug naar een herkenbaar idioom. Een compositievorm die, niet verwonderlijk, bij veel zettingen van deze tekst te vinden is.
De aanduiding marcato in de tenor en bas (dat wil zeggen: tussen legato en staccato in) mag van mij genegeerd worden. Belangrijk is dat de noten tenuto worden gezongen – dat is: volledig uitgezongen, en wel op de ng-klank. Verder is het van belang om de lijnen goed uit te zingen: eventueel korisch ademhalen, maar kom niet in de verleiding om op de ‘geijkte’ momenten te ademen wanneer daar geen komma staat. Bij maat 26 zal ik in tel 3 en 4 een lichte vertraging aangeven om in maat 27 op tel 1 weer a tempo verder te gaan. Mogelijk in maat 32 op tel 3 idem, dat gaan we proberen als we elkaar weer toe mogen zingen!
